خلیج فارس اكنون به یكی از مناطقی تبدیل شده است كه نه تنها آبراه مهم عبور و مرور كشتی های تجاری بلكه به دلیل سیاست های برخی كشورهای عربی و در اختیار قرار دادن پایگاه و دعوت از نیروهای خارجی، به محل استقرار و جولانگاه ناوهای بیگانگان تبدیل شده است.

حضور صدها ناو و ناوچه با چندین هزار نیرو معظل جدیدی را برای خلیج فارس ایجاد كرده است كه آنهم آلودگی ناشی از تردد این تجهیزات جنگی و زباله های باقی مانده از حضور این نیروها بر روی این كشتی های جنگی است كه راهی به جز خلیج فارس پیدا نمی كند.

**خلیج فارس یكی از آلوده ترین مناطق آبی جهان

------------------------------------------------------

آلوده كردن عرصه های آبی نه تنها امری مذموم بلكه غیرقابل جبران خواهد بود زیرا اثرات این آلودگی ها در مرحله نخست گریبانگیر كشورهای منطقه و سرایت چالش ها به دیگر آب‌های جهان می شود كه در نهایت محیط زیست جهان را تحت الشعاع قرار می دهد.

شیكاگو تریبون چند سال قبل اعلام كرد كه گروه های مختلف دانشمندان ژاپنی و آمریكایی پس از تحقیقات گسترده دریافتند كه به اندازه چندین میلیون بشكه نفت در داخل آب های خلیج فارس وجود دارد.این مواد نفتی سبب شده است خلیج فارس به یكی از آلوده ترین مناطق دریایی جهان تبدیل شود. حال آنكه در چندسال گذشته، نه تنها برای رفع و پاكسازی این گذرگاه مهم بین المللی كه به اذعان بسیاری از دانشمندان دارای بسیاری از جانوران آبی منحصر به فرد است هیچ تلاش بین المللی انجام نشده است بلكه در بیش از دو دهه گذشته و پس از جنگ اول و دوم خلیج فارس و از سال های ابتدایی دهه 1990 میلادی به بعد حضور نیروهای خارجی بسیار پررنگ شده و بر آلودگی های متعدد دریایی در این منطقه نیزافزوده شده است .

براساس گزارش رسانه های مختلف درحال حاضر علاوه بر كشتی های تجاری بیش از صدها كشتی جنگی در ابعاد مختلف با چندین هزار نیرو بر روی خلیج فارس در تردد هستند.

برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) نیز چند سال قبل هشدار داده بود كه كشتی های غرق شده و عبور و مرور كشتی ها موجبات آلودگی بیش از حد این منطقه آبی شده است. براساس گزارش سال 2004 سازمان ملل حدود 300 كشتی غرق شده در منطقه خلیج فارس به ویژه در قسمت شمالی آن در نزدیكی مرزهای عراق شناسایی شده اند كه آلودگی و سموم بسیاری را وارد آبها می كنند.

گزارش این نهاد سازمان ملل اذعان دارد جنگ های متعددی كه از دهه 1980 میلادی به ویژه جنگ های اول و دوم آمریكا علیه عراق تاثیر چشمگیری بر آلودگی های محیطی داشته اند. این آلودگی ها به شدت گونه های جانوری و گیاهی این منطقه را تهدید می كنند ضمن اینكه وجود تسلیحات و مین های جنگی عمل نكرده، عبور و مرور انواع كشتی ها را سخت تر از قبل كردده است.

**آلودگی های صوتی دنیای خاموش را تهدید می كند

----------------------------------------------------------

تصور عمومی این است كه دریاها تنها به وسیله آلودگی ها شیمیایی و صنعتی تهدید می شوند و به غیر از مواد شیمیایی چیز دیگری این اكوسیستم را آلوده نمی كند اما به اذعان بسیاری از كارشناسان و سازمان‌هایی كه در زمینه محیط زیست دریایی تلاش می كنند صدماتی كه حضور و صدای كشتی ها و ناوها در دریاها بر زندگی جانوران آبزی و اكوسیستم این مكان ها وارد می كند كمتر از آلودگی های صنعتی این مناطق نیست.

وبسایت marineinsight می نویسد توسعه و پیشرفت صنعتی كه جامعه بشری به بار آورده است به نحو غیرقابل انكاری توازن طبیعت را به مخاطره انداخته است و جامعه بشری را وادار می سازد كه هزینه های گزاف آن را بپردازند. حمل و نقل دریایی و حضور كشتی ها و ناوهای جنگی نیز تاثیرات زیست محیطی مخربی را بر نظم طبیعی دریاها و اقیانوس ها وارد كرده اند كه یكی از آثار آن كه اهمیتی ویژه ای بر زیست بوم آبی جهان دارد تاثیر آلودگی ها صوتی بر آن است.

اهمیت این موضوع از آن روست كه امواج صوتی در آب سرعت بیشتری دارند و می توانند تا مسافت های بیشتری منتشر شوند و به نسبت هوا فضای بیشتری را تحت پوشش بگیرند. دلیل دیگر نیز حساسیت بسیار زیاد جانوران دریایی به آلودگی ها صوتی است. زیرا بسیاری از جانوران دریایی حس شنوایی قوی و گیرنده های بسیار حساسی را دارند و به شدت به امواج صوتی درون آب برای ادامه بقا، از جمله یافتن غذا و حتی تولید مثل و دفاع از خود متكی هستند. همه این پدیده ها به علت عبور و مرور كشتی ها و زیر دریایی ها در دریاها و اقیانوس ها دچار اختلال شده و در نتیجه صدمات جبران ناپذیری به آن ها وارد می كند. ضمن اینكه وقوع جنگ های دریایی و یا انجام تمرین های وسیع نظامی نیز شدت این خسارات را گسترده تر می كند.

به جز صدای موتور كشتی ها، سیستم های راداری و رادیویی ناوهای جنگی ، سونارها( سیستم ردیابی زیر دریا)، تسلیحات جنگی، جت اسكی ها و انفجارهای اكتشافی از دیگر منابع آلودگی صوتی اعماق آب محسوب می شوند.

تنها ساعاتی بعد از این انفجارها مرگ جانوران دریایی به وقوع می پیوندد كه موارد متعدد آن در مورد وال ها و دلفین ها دیده شده است و تاثیر سونارها بر مرگ ومیر جانوران دریایی در سواحل اسپانیا، هاوایی یونان و سواحل آمریكا این موضوع اثبات شده است.

از طرف دیگر این موضوع ثابت شده است كه صدای انفجارهای دریایی بر گوش جانوران زیر آب و از جمله ماهی ها اثرات تخریبی گذاشته و موجب مرگ ‌ومیر جانوران غیربالغ‌ می شود و با تاثیر گذاری بر نحوه مهاجرت این حیوانات دریایی، موجب برهم خوردن توازن در این زیست بوم ها می شود. ( از انفجارها در گذشته برای صید ماهی نیز استفاده می شد)

معمولا به عرصه های بزرگ آبی دنیای خاموش اطلاق می شود زیرا تنها جانوران دریایی هستند كه صدای خود را می شنوند و با آن هماهنگی پیدا كرده‌اند اما دخالت انسان ها در این محیط علاوه بر اینكه آرامش آنها را به هم زده است، زندگی این موجودات را با مشكل مواجه كرده است.

** خلیج فارس محل زباله های ناوهای جنگی

--------------------------------------------------------

براساس پروتكل های بین المللی، كشتی ها باید فاضلاب و پسماندهای دوران سفر را جمع آوری كرده و هنگام پهلو گرفتن در بنادر آنرا تخلیه كنند. این درحالی است كه كشتی های اندكی از این قانون پیروی می كنند و بسیاری از ناوهای خارجی تلاشی زباله های خود را به آب‌های آبی خلیج فارس می سپرند.

به همین دلیل است كه اكنون خلیج قارس در كنار آلودگی های نفتی، یكی از آلوده ترین محیط‌های دریایی جهان نام گرفته است زیرا روزانه ده ها تن از فاضلاب كشتی های جنگی و دریایی و تانكرهای نفتی كه از این مكان عبور می كنند به دورن آن سرازیر می شود.

**نگرانی از وجود ناوهای اتمی در خلیج فارس

--------------------------------------------------------

دیگر منبع تهدید كننده خلیج فارس حضور ناوهای اتمی كشورهای خارجی است. بروز یك اشكال، تصادم و یا یك اشتباه انسانی باعث بروز فاجعه ی زیست محیطی بزرگ در این منطقه می گردد.. نمونه اشتباهات انسانی نیروهای آمریكایی را در گذشته در هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران در خلیج فارس و اكنون حمله ناو آمریكایی به یك قایق ماهیگیری هندی شاهد بوده و هستیم و هیچ تضمینی در زمینه عدم تكرار اشتباهاتی وخیم تر نیز وجود ندارد.

چند سال پیش هنگامی كه ناو جنگی و اتمی آمریكا در بندر ناكازاكی ژاپن پهلو گرفت با اعتراض های شدید مردم این كشور روبرو شد. همزمان با ورود این كشتی صدها تن از ساكنان منطقه و بازماندگان بمباران اتمی ژاپن، علیه آمریكا و حضور این كشتی شعار دادند و حتی برخی از این اقدام امریكا به دادگاه شكایت كردند.

خبرگزاری ایتارتاس دراین زمینه گزارش داد كه ژاپن نسبت به هرگونه ورود كشتی های هسته ای به آب های سرزمینی اش بسیار حساس است. چندی قبل از این موضوع بود كه ورود و آتش سوزی در ناو هواپیمابر جرج واشنگتن ساكنان و مقامات محلی را در معرض خطر قرار داد. ضمن اینكه پیشتر از آن، از زیردریایی هسته ای 'هیوستون' آمریكا نیز مقادیری رادیواكتیو در آب های سرزمینی ژاپن نشت كرده بود.

آسوشیتدپرس نیز در این زمینه گزارش داد؛ تعدادی زیادی از شهروندان ژاپنی در نزدیكی بندر ' یوكوسوكا ' در جنوب شهر توكیو،پس ازآنكه ‌ ناو هواپیمابر با سوخت هسته ای 'جرج واشنگتن' ارتش آمریكا در آن مستقر شد، تظاهرات كردند.

** دریا زباله دانی نیست

-----------------------------

وبسایت سازمان دریاها در خطر (seas-at-risk) نیز در مورد وضعیت كلی دریاها می نویسد گرچه در دهه های گذشته سازمان‌های دریایی و دیگر ارگان‌ها در مورد ورود پسماندهای كشتی ها به دریاها هشدار داده اند و به دنبال راهكاری برای جلوگیری از آلودگی بیشتر دریاها از این طریق هستند، اما هنوز مقادیر عظیمی از این پساماندها در آب های جهان رها می شوند و محیط دریاها و اقیانوس ها را آلوده می كنند.

این سازمان با تاكید بر این نكته كه دریا زباله دانی نیست؛ می نویسد رژیم فعلی حاكم بر بازبینی شرایط كشتی ها در رفع این موضوع كافی نیستند و باید اقدامات بهتری انجام داد. ضمن اینكه گذشته از آلودگی آب ها، كشتی های تجاری و جنگی نقش مهمی را در آلوده كردن هوا در محیط های آبی دارند. براساس یك گزارش تا سال 2020 حدود 500 میلیون تن سوخت سنگین و دیگر سوخت ها به وسیله انواع كشتی ها مصرف خواهد شد كه در نتیجه بیش از 22 میلیون تن از گازهای متعدد مضر از جمله گاز گلخانه ای دی اكسید كربن كه باعث ایجاد شرایط خطرناكی برای طبیعت می شود را در اقیانوس ها و دریاها برجای می گذارند.

**خلیج فارس و موضوع لایه اوزون

----------------------------------------

شرایط گلخانه ای و انتشار گازهای دیگر باعث نازك شدن لایه اوزون در سراسر جهان شده است. خلیج فارس نیز از این شرایط ضررهای بسیاری را می بیند زیرا اكنون تولید این گازها در منطقه باعث شده است كه لایه اوزون فراسوی این منطقه بشدت نازك شود. به گزارش سازمان های جهانی ذیربط ، خطر سوراخ شدن این لایه حیاتی، زیست محیط و شرایط زیست انسانی این منطقه را بشدت تحت خطر قرار داده است.

در همین زمینه وبسایت Physics Chemistry Atmospheric در مقاله ای با عنوان ' تهدید خلیج فارس با آلودگی شدید لایه اوزون' نوشت خلیج فارس به شدت مستعد بروز بحران در زمینه گازهای گلخانه ای و تضعیف لایه اوزون است. البته اگرچه دلیل مهم آن آلودگی ها به علت شهر نشینی و گسترش استفاده از سوخت ها در صنعت این كشورهاست، اما نمی توان تاثیر آلودگی ناشی از حضور كشتی های متعدد غیر تجاری در این منطقه را كه بسیار بیشتر از كشتی های تجاری است، نادیده گرفت.

پژوهش** 9130**1599